VIDEO
انتشار ویدئوی گفتگوی سعید قاسمی ، فعال سیاسی تندرو برای جمعیت هلال‌احمر ایران دردسرساز شده است.
او که با برنامه اینترنتی «رو در رو» که از طریق وب‌سایت «آپارات» پخش می‌شود، گفتگو کرده، گفته است در جریان جنگ بوسنی در سال‌های ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۳، به عنوان نیروی نظامی ولی در پوشش هلال احمر به بوسنی رفته و به نیروهای مجاهدین آموزش نظامی می‌دادیم. او گفته در جریان این سفر همچنین با نیروهای القاعده همکاری کردهاند و نیروهای القاعده از آنها «استیل» گرفته‌اند.
جمعیت هلال احمر ایران در واکنش به انتشار این گفتگو، در توییتی نوشته است: « هلال احمر هیچ گاه اجازه استفاده از نشان و لباس خود را به نیروهای نظامی نمی‌دهد. طبق کنوانسیون ۴گانه ژنو در مخاصمات مسلحانه بی‌طرفیم؛ چون کار مهم حمایت از انسانیت و کمک به غیرنظامی‌ها را داریم. اگر فرد یا نهادی از نشان و لباس جمعیت هلال_احمر ایران استفاده کرده، قطعا بدون هماهنگی بوده است.»
این مسئله علاوه بر ابعاد حقوقی و ماهیت فعالیت‌های جمعیت هلال احمر، از این نظر حائز اهمیت است که در روزهای اخیر، جنجال‌های خبری متعددی درباره تحریم جمعیت هلال احمر ایران و عدم امکان استفاده از کمک‌های بین‌المللی توسط این جمعیت مطرح شده بود.
در چنین شرایطی، طرح استفاده نیروهای نظامی از هلال احمر به عنوان هدف پوششی می تواند موقعیت حقوقی و بین‌المللی و اعتبار این نهاد امدادرسانی را دچار مخاطره جدی کند.
اما در جریان جنگ بوسنی، ایران از طریق سپاه پاسداران و حزب‌الله لبنان در جنگ مشارکت داشت. احمد جنتی، به نمایندگی از آیت‌الله خامنه‌ای، فعالیت‌های مربوط به حضور ایران را پیگیری می‌کرد. محمدرضا نقدی، معاون فرهنگی فعلی سپاه، احمد وحیدی، وزیر پیشین دفاع، نادر طالب زاده و سعید قاسمی، دو نفر از چهره‌های مشهوری بودند که با احمد جنتی در این زمینه همکاری می‌کردند.
روزنامه واشنگتن پست در گزارشی که خرداد ۱۳۷۳ منتشر کرده، تعداد نیروهای سپاه در بوسنی را سه تا چهار هزار نفر برآورد کرده بود. حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان نخستین بار ۴ خرداد ۱۳۹۲ فاش کرد که حزب‌الله لبنان در این جنگ حضور داشته و برخی از نیروهایش نیز کشته شده‌اند.
روزنامه الاخبار لبنان در گزارشی مفصل پیرامون حضور سپاه در بوسنی که ۱۶بهمن ۱۳۹۴ منتشر کرده، نوشته که ۲۰ آبان ۱۳۷۱ وقتی یک هواپیمای ایرانی به طور سرزده، در فرودگاه زاگرب بازرسی شده، مقدار زیادی اسلحه در آن کشف شده که قرار بود به بوسنی فرستاده شوند.
اما متهم کردن ایران به انجام فعالیت‌های نظامی و امنیتی تحت پوشش جمعیت هلال احمر موضوع تازه‌ای نیست. دولت یمن سال ۱۳۸۸، دو موسسه درمانی زیر هلال احمر ایران که در این کشور فعال بودند، را تعطیل کرد. دولت یمن از آن زمان، ایران را متهم از حمایت از شورشیان حوثی کرد. هشت سال بعد، فروردین ۱۳۹۴، مقام‌های دولت یمن، ایران را متهم کردند که تحت پوشش کمک‌های جمعیت هلال احمر برای شورشیان حوثی، اسلحه می‌فرستد. دولت ایران در واکنش به این اتهامات تایید کرد که چند پرواز برا تحویل محموله به «هلال احمر یمن» انجام شده ولی شامل «کمک‌های دارویی و بهداشتی» بوده است.
تیرماه ۱۳۸۹، پس از اینکه جمعیت هلال احمر ایران اعلام کرد می‌خواهد یک کشتی با نام «کودکان غزه» به فلسطین بفرستد، بنیامین نتانیاهو گفت هدف از این کار، ارسال راکت و جنگ‌افزار برای گروه‌های فلسطینی است و اسرائیل اجازه چنین کاری نمی‌دهد.
ارزیابی نتانیاهو در آن زمان بدبینانه تلقی می‌شد ولی آذر ۱۳۸۹ وقتی اسناد محرمانه توسط ویکی‌لیکس منتشر شد، مشخص شد که ایران در جریان جنگ سال ۱۳۷۷ حزب‌الله لبنان با اسرائیل، از طریق آمبولانس‌های هلال‌احمر، سلاح فرستاده است. در یک سند دیگر آمده بود که در یک هواپیمای حامل لوازم پزشکی به مقصد لبنان، موشک نیز فرستاده شده بود.
یک سند دیگر ویکی‌لیکس که تاریخ تنظیم آن ۲ آبان ۱۳۸۷ بود هم روایت می‌کرد که ماموران نیروی قدس سپاه پاسداران، تحت عنوان نیروی هلال احمر وارد عراق شده‌اند. بر پایه این سند که توسط دفتر آمریکایی «دیدبان ایران» مستقر در دوبی تنظیم شده بود و مفصل‌ترین سند درباره روابط سپاه و هلال احمر است، نیروهای سپاه قدس در شهرهای بصره، کربلا و نجف اقدام به ساخت درمانگاه کردهاند و یکی از کاربردهای این درمانگاه‌ها، پنهان کردن اسلحه بوده است. در این سند به حمل سلاح به لبنان و دیگر نقاط خاورمیانه هم اشاره شده است.
در همین سند، حرف‌های سعید قاسمی درباره حضور در بوسنی هم تایید شده و آمده که ایران با استفاده از نیروهای هلال احمر در بوسنی، فعالیت‌های اطلاعاتی داشته است.
این سند ویکی‌لیکس به تحولات داخلی جمعیت هلال احمر ایران هم اشاره داشت و نوشته بود پس از انتخاب محمود احمدی‌نژاد، سلسله تغییراتی منجر به عضویت نیروهای وزارت اطلاعات و سپاه در هیات مدیره هلال احمر شد.
همچنین چهل نفر از اعضای وزارت اطلاعات به دفتر مرکزی جمعیت و صد نفر از وزارت اطلاعات به مراکز استانی هلال احمر منتقل شدند.
این تحولات مربوط به بهمن سال ۱۳۸۴ است که با استعفای احمدعلی نوربالا، سید مسعود خاتمی به عنوان رئيس جمعیت هلال احمر منصوب شد. مسعود خاتمی که استاد دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله وابسته به سپاه بود، پیش از آن سمت‌هایی چون مسئول بهداری کل سپاه و موسس بسیج جامعه پزشکی را در اختیار داشت. حضور او در هلال احمر سبب تسلط بیشتر سپاه بر این نهاد امدادی شد.
در بخش دیگری از این گزارش به خرید ۲۰ هلی‌کوپتر روسی ام.آی.۱۷ از روسیه اشاره شده بود. این هلیکوپترها توسط هلال احمر خریداری شدند ولی ۱۵فروند آن در اختیار سپاه پاسداران قرار گرفت.
در نمونه‌ای دیگر، بیست و شش اسفند ۱۳۹۰ نیز پس از اینکه ایران اعلام کرد از طریق هواپیمایی ماهان ایران، ۴۰تن کمک‌های دارویی هلال احمر را به سوریه می‌فرستد، مقام‌های دولت آمریکا اعلام کردند که احتمال دارد این هواپیما حامل سلاح باشد. روزنامه واشنگتن پست در گزارشی نوشت که مقام‌های آمریکایی از طریق شنود مکالمات متوجه ارسال سلاح به سوریه از طریق این هوایپما شده‌اند.
مجموعه این اسناد و گزارش‌ها که در طول ۱۰سال گذشته منتشر شده‌اند، نشان‌دهنده یک ارتباط پیچیده و پیوسته بین نیروهای نظامی ایران و جمعیت هلال احمر است.
علاوه بر بحث نظامی، نیروهای اطلاعاتی و مذهبی هم مراوداتی با جمعیت هلال احمر دارند. در همین زمینه، مجید توکلی، فعال سیاسی منتقد حکومت نیز در توییتی نوشته است سال ۱۳۹۳، یکی از دوستانش قصد انعقاد قراردادی برای تامین نیازهای هلال احمر را داشته ولی وقتی به ساختمانی برای انجام کارهایش می‌رود، از سوی یک تیم بازجویی وزارت اطلاعات دعوت به همکاری می‌شود و پس از دادن جواب منفی، این فرد توسط سپاه بازداشت می‌شود.
این نمونه‌ها، در واقع نشان می‌دهند که جمعیت هلال احمر ایران اکنون تنها یک نیروی امدادی برای فعالیت‌های صلح‌طلبانه نیست، بلکه یک نیروی چندمنظوره است که در خدمت جنگ‌های نیابتی و اطلاعاتی و امنیتی قرار دارد.
رضا حقیقت نژاد
نظرات